Spastyczność
Spastyczność
Co to jest spastyczność?
Spastyczność to rodzaj wzmożonego napięcia mięśniowego, najczęściej towarzyszy osłabieniu siły mięśniowej, co dodatkowo nasila niesprawność chorego. Powoduje utrwalone, nieprawidłowe ułożenia części ciała nią dotkniętych. Może obejmować 1 obszar kończyny np. rękę, 1 kończynę, 2, 3 lub wszystkie kończyny, może także obejmować tułów.
Najczęstszą przyczyną spastyczności jest udar mózgu, wśród innych przyczyn wymienia się: mózgowe porażenie dziecięce, urazy czaszkowo-mózgowe, stwardnienie rozsiane, uszkodzenia rdzenia kręgowego, chorobę neuronu ruchowego, stan po niedotlenieniu mózgu.
Spastyczność istotnie wpływa na życie codzienne pacjentów. Powoduje ograniczenia funkcji (kończyna górna, kończyna dolna), ból, utrudnia utrzymanie higieny, zaburza funkcje seksualne, zaburza proces rehabilitacji chorego. Spastyczność może prowadzić do powstania trudno gojących się odleżyn, powikłań zakrzepowo-zatorowych stanowiących zagrożenie życia chorego. Ponadto zwiększa ryzyko rozwinięcia infekcji (np. zapalenie płuc), osteoporozy, czy zaprać.
Nieleczona spastyczność może prowadzić do powstania przykurczów, czyli nieodwracalnych zmian pod postacią zwłóknienia oraz kostnienia w obrębie mięśni i stawów.
Jak leczyć spastyczność?
Leczenie spastyczności stanowi problem wielodyscypilnarny. Plan leczenia zawsze powinien obejmować perspektywę pacjenta, opiekuna oraz lekarza.
Do metod leczenia zalicza się: fizjoterapię i fizykoterapię, unikanie czynników prowokujących spastyczność (np. infekcje) oraz leczenie farmakologiczne. W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki doustne (np. baklofen, tizanidyna, diazepam), leki o działaniu miejscowym (toksyna botulinowa, alkohol, fenol), leki o działaniu segmentalnym/ ogólnym (dokanałowy baklofen). W niektórych przypadkach wymagane są zabiegi ortopedyczne (np. przecięcie mięśni) czy neurochirurgiczne (np. przecięcie korzeni nerwowych).
Leczenie spastyczności toksyną botulinową.
Leczenie spastyczności za pomocą toksyny botulinowej polega na podawaniu zastrzyków w miejsca objęte wzmożonym napięciem mięśniowym. Ma ono udokumentowaną skuteczność i profil bezpieczeństwa. Toksyna botulinowa jest rekomendowanym lekiem do leczenia spastyczności ogniskowej, segmentalnej lub wieloogniskowej. Pacjenci zakwalifikowani do leczenia za pomocą toksyny botulinowej wymagają powtarzania zabiegu. Zastrzyk powtarza się, gdy obserwuje się zmniejszenie działania poprzedniego podania. Jednak nie wcześniej niż po upływie 12 tygodni. Najlepsze efekty leczenia toksyną botulinową osiągają pacjenci, którzy zaraz po iniekcji leku rozpoczynają fizjoterapię.
Rekomendacje ekspertów zalecają prowadzenie leczenia spastyczności toksyną botulinową tak długo, jak długo pacjent odnosi korzyści z terapii.
Kto może być leczony toksyną botulinową?
Kwalifikację do leczenia spastyczności toksyną botulinową przeprowadza lekarz, najlepiej z doświadczeniem w leczeniu tym lekiem.
Do leczenia kwalifikuje się każdy chory, u którego występuje wzmożone napięcie mięśniowe o charakterze spastyczności. Bez względu na pochodzenie spastyczności.
Zakresy mięśni do podania leku powinny wynikać z indywidualnych potrzeb pacjenta (określony wzorzec spastyczności). Lekarz dobiera dawkę toksyny botulinowej, tak żeby pacjent odniósł największa korzyść z tego leczenia przy zachowaniu bezpiecznej dawki leku.
Jakie są przeciwwskazania do leczenia toksyną botulinową?
Toksyny botulinowej nie należy podawać pacjentom, u których stwierdza się schorzenia związane z zaburzeniem funkcji płytki nerwowo-mięśniowej tj.: miastenia, zespół Lamberta-Eatona. Ponadto nie powinno się kwalifikować do leczenia chorych z zajęciem obwodowego układu nerwowego (może nasilać osłabienie), z chorobami mięśni (miopatiami), z zaburzeniami połykania, z niską masą ciała, z ciężką niewydolnością oddechową, ze zmianami skórnymi w miejscu podania zastrzyku, chorych z infekcją leczoną aminoglikozydami, kobiet w ciąży i karmiących piersią.
